Pylenie traw, brzozy, pokrzywy, topoli i innych roślin każdego roku uprzykrza życie alergikom. Uciążliwy katar sienny może być też wywołany uczuleniem na zarodniki pleśni, roztocza czy kurz. Wykonanie testów alergicznych pozwoli dobrać odpowiednie leczenie. Możemy też wspomagać się domowymi sposobami.
Alergiczny nieżyt nosa, zwany też katarem siennym lub pyłkowicą, najczęściej dotyka dzieci i osoby poniżej 20. roku życia. Niestety, dolegliwość ta nie zawsze mija wraz z okresem pierwszej młodości. Przeciwnie – nawet osoby dorosłe, które wcześniej alergii nie miał, mogą zacząć zmagać się z uciążliwym uczuleniem.
Objawy kataru siennego
Katar sienny często bywa mylony z przeziębieniem, wywołuje bowiem bardzo podobne objawy. Najbardziej charakterystycznym jest wodnisty katar, jednak nie zawsze się on pojawia. Czasem alergia powoduje tylko jeden z objawów, a czasem wszystkie na raz.
Objawy kataru siennego:
- Kichanie (w tym napadowe kichanie)
- Wodnista wydzielina z nosa (katar)
- Łzawienie i zaczerwienienie oczu
- Swędzenie nosa i gardła, a nawet uszu
- Bóle głowy
- Zablokowanie zatok, ból twarzy
- Utrata smaku i węchu
Do tego może dochodzić kaszel spowodowany spływaniem wydzieliny po tylnej ścianie gardła, a u dzieci nawet zapalenie ucha.
Charakterystyczne dla kataru siennego jest nasilenie objawów przy kontakcie z alergenem. To jedna z cech, która pozwala odróżnić alergiczny nieżyt nosa od ostrego nieżytu nosa spowodowanego infekcją. Różny jest też czas trwania – przy infekcji katar mija po mniej więcej 7 dniach, przy alergii może trwać wiele tygodni, a nawet cały rok.
Jakie są przyczyny kataru siennego?
Alergiczny nieżyt nosa to nic innego, jak reakcja organizmu na przenoszony w powietrzu alergen. Znajdujące się w drogach oddechowych immunoglobuliny (przeciwciała) uwalniają histaminę – substancję chemiczną przeznaczoną do walki ze znajdującym się w organizmie ciałem obcym. Histamina podrażnia błonę śluzową nosa, co skutkuje pojawieniem się wodnistego kataru siennego. Mechanizm ten chroni nasz organizm przed atakiem groźnych drobnoustrojów. Czasem jednak uruchamia się w odpowiedzi na substancje, które w istocie zagrożeniem nie są. Stąd pojawiający się uciążliwy katar „z niczego”, najczęściej występujący w okresie wiosennym i letnim.
Pyłki roślin
Najbardziej rozpowszechnionymi winowajcami kataru siennego są pyłki roślin. Uwalniane przez rośliny kwiatowe małe cząsteczki przenoszone są przez wiatr. Gdy trafiają do innego okazu swojego gatunku, dochodzi do zapłodnienia. Jeśli jednak zabłądzą i trafią w drogi oddechowe alergika, wywołują reakcję obronną organizmu i związany z nią katar sienny.
Rośliny pylą od połowy stycznia aż do końca września. Apogeum cierpień to dla alergików okres od maja do sierpnia. W czerwcu natomiast najintensywniej pylą trawy – najczęstsza przyczyna alergii pyłkowej. Uczulają też m.in. leszczyna, topola, brzoza, olcha, dąb, szczaw, bylica, żyto, babka, komosa i sosna.
Zarodniki pleśni
W przeciwieństwie do pyłków roślin, zarodniki pleśni mogą być obecne w naszych domach przez cały rok. Pleśń to rodzaj grzyba bez pędu i korzenia, który rozwija się w wilgotnych miejscach o ograniczonej cyrkulacji powietrza. Źródłem pleśni mogą być więc łazienki, źle wentylowane sypialnie, zastawione meblami ściany z tendencją do wilgotnienia. Obecność pleśni w mieszkaniach niekoniecznie oznacza, iż z katarem siennym będziemy zmagać się przez cały rok. Alergia może ustępować np. w sezonie grzewczym, gdy spada wilgotność powietrza lub w sezonie letnim, ze względu na częstsze wietrzenie pomieszczeń.
Zarodniki pleśni nie są jedynymi winowajcami całorocznego kataru siennego. Uczulać mogą też roztocza, kurz czy sierść zwierząt. W tym wypadku objawy alergicznego nieżytu nosa trwają do momentu, aż drogi oddechowe przestaną mieć kontakt z alergenem. Zwykle problem udaje się rozwiązać przez staranne wysprzątanie mieszkania czy ograniczenie kontaktu ze zwierzęciem.
Jak leczyć katar sienny?
Prawidłowe leczenie kataru siennego wymaga wcześniejszego postawienia diagnozy. Nie obejdzie się bez wizyty u alergologa i wykonania testów alergicznych. Dzięki nim udaje się ustalić, jaki alergen odpowiada za pojawiające się objawy uczulenia. Podstawą leczenia alergicznego zapalenia błon śluzowych są leki antyhistaminowe. Uciążliwe objawy udaje się zniwelować także dzięki kortykosteroidom przyjmowanym donosowo w postaci aerozolu.
Leki antyhistaminowe to przede wszystkim loratadyna, desloratadyna, chlorfenamina, lewocetyryzyna oraz triprolidyna. Przyjmuje się je doustnie, donosowo lub dospojówkowo. W leczeniu długoterminowym lekarz może zdecydować o przyjmowaniu przez pacjenta kromoglikanów. Rzadziej wykorzystuje się leki antyleukotrienowe oraz kortykosteroidy doustne.
Za jedną z najskuteczniejszych metod leczenia kataru siennego uważa się tzw. odczulanie, czyli immunoterapię swoistą. Pacjentowi podawane są alergeny w postaci szczepionki. Kolejne dawki powodują uodpornienie organizmu na substancję, na którą jest uczulony. W rezultacie immunoglobuliny zaprzestają produkcji histaminy, a co za tym idzie alergik przestaje odczuwać objawy kataru siennego.
Domowe sposoby na katar sienny
Jeśli objawy alergicznego nieżytu nosa występują w słabym nasileniu, a także w oczekiwaniu na wizytę u alergologa, można wykorzystywać domowe sposoby na łagodzenie kataru siennego. Oczywiście najlepiej ograniczyć ekspozycję na alergen. Najłatwiej to zrobić w przypadku uczulenia na kurz, roztocza czy sierść zwierząt. Nieco trudniej na zarodniki pleśni, choć nie jest to niemożliwe. Przede wszystkim pleśń należy z mieszkania usunąć, a następnie zapobiegać jej rozwojowi m.in. poprzez zapewnienie odpowiedniej wentylacji w mieszkaniu.
Niestety, w przypadku alergii na pyłki, nie ma sposobów, by uniknąć ekspozycji na alergeny. Warto wtedy wspomagać się domowymi sposobami, takimi jak napar z mięty pieprzowej czy herbata z imbirem, które łagodzą objawy kataru siennego. Owoce cytrusowe wzmocnią odporność organizmu, a płukanie gardła wodą z solą pomoże ukoić swędzenie i ból. W aptekach bez recepty dostępne są też leki w postaci kropli, które obkurczają naczynia krwionośne i łagodzą katar. W zależności od potrzeb, można wybrać leki przeciwalergiczne w tabletkach, kroplach lub spray’u.